To^i na^ng ly tra`: 

- La^u ro^`i mo+'i "nghe" ddu+o+.c vi. cha't cu?a tra`. Ca?m o+n gia` ha^.u dda~i\. 

Gia` Na(m cu+o+`i khie^m to^'n: . 

- Cha(?ng co' gi`, ngoa`i ly tra` mu+`ng o^ng tro+? la.i co`n ma.nh gio?i\. Tie^.n dda^y xin chia buo^`n vo+'i o^ng ve^` Ba` Cu., ba` nha` va` mo^.t cha'u trai cu?a o^ng ma^'t trong nhu+~ng na(m o^ng co`n trong tu`. Ma^'y o^ng lo^'i xo'm cu?a to^i , o^ng na`o cu~ng ga(.p chuye^.n cha(?ng la`nh. Ngu+o+`i thi` vo+. con tu+? na.n tre^n ddu+o+`ng vu+o^.t bie^n. Ngu+o+`i thi` ba` xa~ o^m ca^`m thuye^`n kha'c. Co' ngu+o+`i cu~ng kho^ng ddu+o+.c tie^~n o^ng ba` tha^n dde^'n no+i an nghi? cuo^'i cu`ng! 

To^i cu'i dda^`u: - Ta. o+n gia`, ddo' la` nhu+~ng ca'i gia' ma` ke? ba.i tra^.n pha?i tra?... 

Gia` Na(m kho^ng ddo^`ng y': 

- O^ng cu~ng no'i\... ba.i tra^.n sao? To^i kho^ng u+a hai chu+~ ba.i tra^.n. Kho^ng dda'nh gia(.c ma` pha?i buo^ng su'ng, sao go.i la` ba.i tra^.n ddu+o+.c? Ma` co' dda'nh thie^.t ro^`i tu+. xu+?, nhu+ o^ng tha^`y Tu+o+'ng, cu~ng kho^ng pha?i la` ba.i tra^.n! 

Tha^'y gia` Na(m ba('t dda^`u va`o\... dde^`, to^i tie^'p lo+`i: 

- Xin gia` cu+' no'i nhu+~ng ddie^`u tai nghe, ma('t tha^'y\. To^i muo^'n ghi la.i mo^.t va`i hi`nh a?nh cu?a Tha^`y Tu+o+'ng - ca`ng trung thu+.c ca`ng to^'t. 

Ne't ma(.t gia` Na(m vu.t tro+? ne^n dda(m chie^u: 

- To^i kho^ng quen bie^'t gi` vo+'i tha^`y Tu+o+'ng, la.i cu~ng chu+a bao gio+` to+'i cho^~ o^?ng ha`nh nghe^`. Ma~i dde^'n lu'c tha^`y\... hy sinh, to^i cu~ng kho^ng nhi`n ro~ ma(.t. Nhu+ng mu+o+`i ma^'y na(m nay, mo^~i la^`n nghe mo^.t tie^'ng gi` ddo' pha't no^?, vi' du. tie^'ng pha'o, tie^'ng xe be^? ba'nh... to^i la.i nho+' tie^'ng su'ng a^`m ran ta.i khu vu+.c ga^`n nga~ tu+ na`y, va`o xe^' tru+a nga`y 30 tha'ng Tu+! 

- Nghe ddo^`n, chi? mo^.t mi`nh tha^`y Tu+o+'ng da'm cho^'ng la.i qua^n... "gia?i pho'ng". Tra^.n chie^'n qua? kho^ng ca^n su+'c! Gia` Na(m tho+? da`i: 

- Ca^n sao ddu+o+.c ma` ca^n! DDo+n thu+o+ng ddo^.c ma~ cho.i ca? ma^'y chu.c te^n, no^.i mo^.t ddie^`u na`y dda~ ddu? vinh danh tha^`y Tu+o+'ng. DDo' la` chu+a ke^? cuo^.c cha.m su'ng ke'o da`i ga^`n ca? 2 tie^'ng ddo^`ng ho^`, ddu? bie^'t "chu'ng" cu~ng nga'n tha^`y, cu~ng so+. che^'t. Ma^'y thuo+? vo^ ddu+o+.c Sa`igon, sa('p quo+ mo^.t mo+' ... chie^'n lo+.i pha^?m ddem ve^` Ba('c, da.i gi` chu'ng "xung phong" vo^ cu+' ddie^?m cu?a tha^`y, lo+~ ra thie^.t ma.ng... 

To^i ddo+~ lo+`i gia`: 

- Tha^`y Tu+o+'ng dda^u pha?i con nha` vo~, la`m sao bie^'t ca'ch dda'nh gia(.c, la.i dda'nh mo^.t mi`nh. Le~ ra o^?ng ca^`m cu+. nhie^`u la('m la` nu+?a gio+`, cu~ng pha?i\... bung! 

Gia` Na(m cu+o+`i: 

- Ca'i ly' thu' la` o+? cho^~ ddo', o^ng a`! Sau tra^.n cha.m su'ng vo+'i mo^.t so^' ca'c anh em Du`, "qua^n Gia?i Pho'ng" ga(.p ngay mo^.t o^ng pho' thu+o+`ng da^n gan da. va` quye^'t tu+?. DDu+'ng tre^n la^`u, ba(`ng mo^.t gio.ng chu+~ng cha.c, Tha^`y Tu+o+'ng no'i trong "loa" oang oang: 

- To^i dda~ quye^'t tu+?. Kho^ng pha?i to^i cha'n so^'ng nhu+ng vi` ca'c anh dda~ chie^'m ddu+o+.c Sa`i Go`n. To^i tu+. bie^'t kho^ng the^? so^'ng chung vo+'i Co^.ng Sa?n, ne^n muo^'n ddi tru+o+'c cho kho?e\. Nhu+ng to^i la.i kho^ng muo^'n ddi mo^.t mi`nh. Mo+'i dda^y, be` ba.n trong Du` tru+o+'c khi "tan ha`ng" dda~ chuye^?n dde^'n cho to^i ma^'y ca^y su'ng, i't dda.n, lu+.u dda.n va` chi? cho to^i ca'ch su+? du.ng... ta`m ta.m, ddu? xa`i! Cho ne^n, tru+o+'c khi che^'t, to^i cu~ng muo^'n ru? ca'c anh theo to^i cho co' ba.n, ca`ng nhie^`u ca`ng to^'t! Ca'c anh ddu+`ng suy bu.ng ta ra bu.ng ngu+o+`i ma` cho ra(`ng to^i cu~ng no'i do'c nhu+ "ve.m", cho+' kho^ng da'm che^'t. To^i dda~ da`nh rie^ng cho mi`nh, mo^.t vie^n dda.n cuo^'i cu`ng . Va^.y anh na`o muo^'n "ddi" theo to^i thi` cu+' nha`o to+'i! Sinh Ba('c tu+? Nam ma`! 

Tha^`y cu+o+`i hi` hi` trong ma'y ro^`i no'i tie^'p: 

- Ca'c anh se~ ddu+o+.c ga(.p la.i Ba'c Ho^` muo^n va`n ki'nh ye^u cu?a ca'c anh, se~ tha`nh "lie^.t si~" trong cho^'c la't.Ta.i sao co`n cha^`n chu+` chu+a chi.u tie^'n le^n?

La't sau, co' tie^'ng ho^ xung phong thie^.t lo+'n cu?a mo^.t te^n na`o ddo'. Nhu+ng ho^ ca? chu.c tie^'ng ma` kho^ng co' "chie^'n si~ " na`o xung phong ca?. Trong lu'c ddo', o^ng tha^`y no'ng ruo^.t, thi?nh thoa?ng la.i lie^.ng ra mo^.t tra'i lu+.u dda.n, hoa(.c ba('n mo^.t tra`ng su'ng ma'y hu+o+'ng ve^` phi'a "qua^n gia?i pho'ng". Hi`nh nhu+ so+. ma^'t ma(.t vo+'i "nha^n da^n Mie^`n Nam", te^n chi? huy ddi'ch tha^n lu`a ddo^`ng bo.n men theo le^` ca^y xa(ng tie^'n to+'i\. Chi? ddo+.i co' va^.y, ma^'y tra'i lu+.u dda.n no^? lie^n tie^'p. Ba bo^'n ca'i bo'ng nha`o! Ba` con be^n na`y khu pho^' kho^ng so+. dda.n la.c, da'm tu'a ra chu+'ng kie^'n. Ai cu~ng ca^`u mong tha^`y Tu+o+'ng ti`m ca'ch na`o ddo' ddi thoa't ddu+o+.c. Nhu+ng tha^`y dda^u co`n muo^'n so^'ng nu+~a\. DDa~ no'i la` quye^'t tu+?, tha^`y muo^'n chu+'ng to? cho "ca'ch ma.ng" bie^'t, kho^ng bao gio+` "nha^n da^n Mie^`n Nam" muo^'n ddu+o+.c Co^.ng Sa?n "gia?i pho'ng"! 

To^i co`n nho+' lo+`i tha^`y: 

- To^i kho^ng pha?i la` qua^n nha^n, kho^ng ca^`n nghe le^.nh "To^?ng Tho^'ng" tro+? co+` Du+o+ng Va(n Minh ma` ngu+ng chie^'n dda^'u dde^?... ba`n giao cho "ca'ch ma.ng"! To^i quye^'t tu+? vo+'i ca'c anh va` ro^`i to^i cu~ng se~... ba`n giao ca'i tha^n xa'c to^i cho ca'c anh. So^'ng vo+'i Co^.ng Sa?n, dda`ng na`o to^i cu~ng che^'t. Tha` chie^'n dda^'u ro^`i che^'t cho ma't me?, la.i co' the^m ma^'y anh ddi theo nu+~a cho\... vui\. Na`o, xung phong ddi cho+'?...

Gia` Na(m ddang no'i ngon tro+'n, bo^~ng du+`ng la.i: 

- To^i xin mo+? da^'u ngoa(.c o+? dda^y dde^?... phu. dde^` no^~i ba^'t bi`nh cu?a to^i ddo^'i vo+'i ma^'y ca'i dda`i pha't thanh ngoa.i quo^'c. Sau khi ma^'t Ban Me^ Thuo^.t, nga`y na`o ma` ma^'y ca'i dda`i ddo' kho^ng ra ra? loan nhu+~ng tin tu+'c ba^'t lo+.i cho VNCH, cho ma~i to+'i nga`y xe\... "bo.c the'p" cu?a " ve.m" tie^'n va`o dinh DDo^.c La^.p... The^' ma` mo^.t su+. kie^.n xa?y ra no'ng bo?ng, tra^.n quye^'t tu+? giu+~a mo^.t thu+o+`ng da^n VN, cho^'ng la.i qua^n "gia?i pho'ng", ca? ma^'y tie^'ng ddo^`ng ho^`, na'o loa.n ca? mo^.t go'c tro+`i ma` ho^?ng co' ba?n tin na`o ddu+o+.c ghi nha^.n. O^i, the^' gio+'i tu+. do! 

Ro^`i gia` nhi`n to^i: 

- O^ng o+? tu` mu+o+`i ma^'y na(m, dda^u co' hie^?u chu'ng to^i pha?i so^'ng the^ tha?m nhu+ the^' na`o du+o+'i su+. "xa`i xe^?" cu?a\... con cha'u Ba'c? Do va^.y ma` nhie^`u ngu+o+`i nho+' o^ng Tha^`y Tu+o+'ng, co' nha` cu'ng co+m o^?ng va`o nga`y 30 tha'ng Tu+ DDen. Ai cu~ng ddau lo`ng nho+' la.i ca?nh tu+o+.ng chie^`u ho^m ddo'. Lu'c "bie^?n ngu+o+`i" li'nh ngo^' nha`o vo^ ca(n nha` o^ng tha^`y Tu+o+'ng, sau khi o^ng tha^`y ba('n he^'t dda.n va` cu~ng kho^ng co`n lu+.u dda.n dde^? lie^.ng nu+~a\. Ai cu~ng nghi~ "chu'ng" se~ tro'i tay o^ng tha^`y, bi.t ma('t o^?ng ro^`i ddem ra xu+? ba('n dde^? ra(n dde\... ddo^`ng ba`o\. Nhu+ng, ba` con dda~ tha^'y ta^.n ma('t, chu'ng chi? lo^i ra ddu+o+.c ca'i xa'c cu?a Tha^`y Tu+o+'ng. Tha^`y dda~ ba('n vie^n dda.n su'ng lu.c cuo^'i cu`ng va`o tha'i du+o+ng be^n ma(.t cu?a mi`nh dde^? tu+. xu+?. 

Gia` Na(m che'p mie^.ng no'i tie^'p: 

- Sau na`y to^i nghe nhie^`u dde^'n nhu+~ng trang sa'ch ba'o ha?i ngoa.i vinh danh ca'c vi. anh hu`ng: Nguye^~n Khoa Nam, Le^ Va(n Hu+ng, Tra^`n Va(n Hai, Ho^` Ngo.c Ca^?n, Pha.m Va(n Phu', Le^ Nguye^n Vy~, Ma.c Ly Cha^u Pha.m DDu+'c Lo+.i\.... cu`ng bao nhie^u vi. Qua^n, Da^n, Chi'nh kha'c dda~ tu+. xu+? khi ma^'t nu+o+'c, nhu+ng chu+a co' ai vie^'t cho mo^.t do`ng ve^` su+. hy sinh cu?a Tha^`y Tu+o+'ng. O^ng sang My~, co' di.p, ne^n ghi la.i ddo^i ha`ng... To^i no'i ngay: 

- To^i muo^'n ddu+o+.c nghe gia` ke^? la.i, cha(?ng pha?i co' y' ddi.nh vie^'t la'ch gi`, ma` vi` o^ng tha^`y Tu+o+'ng ddo^'i vo+'i to^i vo^'n la` cho^~ quen bie^'t ... 

Gia` Na(m ga^.t gu`: 

- He`n chi o^ng quan ta^m dda(.c bie^.t dde^'n chuye^.n na`y\. Cha('c o^ng cu~ng co' nhie^`u ky? nie^.m vo+'i o^ng tha^`y Tu+o+'ng. Trong tu`, o^ng co' bao gio+` nghe ai no'i ve^` tra^.n quye^'t tu+? cu?a tha^`y Tu+o+'ng kho^ng? 

To^i la('c dda^`u: - To^i mo+'i nghe ca'ch dda^y ma^'y bu+~a tho^i\. Ky? nie^.m chi? co' chu't i't, toa`n la` chuye^.n vui\. 

To^i va` o^ng Ngo.c, tu.c danh cu?a tha^`y Tu+o+'ng, la` ngu+o+`i ddo^`ng hu+o+ng. Cuo^'i tha^.p nie^n 30, dda^`u 40, to^i theo ho.c tru+o+`ng "Auger" ta.i Quy Ha^.u, phu? ly. cu?a phu? Kim So+n, ca'ch la`ng to^i chi? 1km. Nga`y 2 lu+o+.t ddi ve^`, ha^`u nhu+ la^`n na`o to^i cu~ng tha^'y o^ng Ngo.c ke'o be^~ lo` re`n o+? la`ng Phu'c DDie^`n, ngay ven ddu+o+`ng ha`ng ti?nh so^' 10 Pha't Die^.m-Ninh Bi`nh, sa't ca.nh la`ng to^i\. 

Co' la^`n nha'c tha^'y to^i ddi ho.c ve^` ngang qua, o^ng Ngo.c ca^`m thanh sa('t mo+'i ru't ta tu+` ddo^'ng than ddo? ru+.c, du+' du+' ve^` phi'a to^i: Ca^.u Mo~! Muo^'n dda'nh mo^.t thanh "Chu Long Kie^'m" kho^ng?... (1) 

Ho^`i ddo', o^ng Ngo.c hay tha'p thu`ng o^ng ba'c ruo^.t, dde^'n tha(m tha^`y to^i ne^n quen ca'i te^n "ca^.u Mo~" ma` ngu+o+`i trong nha` thu+o+`ng go.i to^i\. 

Mu+o+`i ma^'y na(m sau cuo^.c ... di cu+ , to^i mo+'i ga(.p la.i o^ng, lu'c ddo' dda~ la` tha^`y Tu+o+'ng, va`o mu`a mu+a 1971. 

To^i co`n nho+' chie^`u ho^m a^'y, tu+` nha` o+? Tru+o+`ng DDua Phu' Tho., to^i cho+? ddu+'a con trai le^n Ba` Que.o a(n co+m vo+'i Le^ Va(n Thua^.n dde^? no' o+? cho+i vo+'i cha'u Le^ Du~ng, con anh Thua^.n, co`n to^i tha? bo^. xuo^'ng cu+ xa' Tu+. Do tha(m mo^.t ngu+o+`i ba.n. Lu'c to^i tro+? la.i, ddi qua nga~ tu+ thi` tro+`i ddo^? mu+a ba^'t cho+.t. To^i vo^.i ddu+'ng ne'p va`o ca(n nha` ddo'ng cu+?a dde^? tra'nh mu+a\. Lu'c nhi`n ra mo+'i hay ddo' la` Nha` Tu+o+'ng So^' M.Y. 

Ca'nh cu+?a si.ch mo+?. Mo^.t khuo^n ma(.t la. lo' ra, mo^.t gio.ng no'i kho^ng quen ca^'t le^n: 

- Ca^.u Mo~! 

To^i gia^.t mi`nh, nhi`n ky~ ngu+o+`i ddo^'i die^.n: 

- Xin lo^~i, o^ng la`... 

Mo^.t ba`n tay na('m la^'y vai to^i, va^~n gio.ng no'i kho^ng quen: - Mo+`i Trung Ta' vo^ ngo^`i tra'nh mu+a dda~! 
 
 

Tu+` na~y dde^'n gio+`, to^i ddang nga.c nhie^n, kho^ng pha?i ba^y gio+` nghe danh xu+ng ca^'p ba^.c trong qua^n ddo^.i, du` to^i ddang ma(.c thu+o+`ng phu.c, ma` la` tie^'ng Ca^.u Mo~... no'i tre^n! To^i tru`ng te^n vo+'i mo^.t o^ng lu'c sinh tie^`n la`m Mo~ la`ng, la.i xin dda^u ddu+o+.c ca'i mo~ cu~, hay ho.c rao theo nhu+~ng lo+`i thu+o+`ng nghe: 

-" Chie^`ng quan vie^n la`ng nu+o+'c, nay co'...", ne^n Me. to^i thu+o+`ng a^u ye^'m go.i to^i la` Mo~ cu?a Me.! 

"Ca^.u Mo~", hai tie^'ng na`y cu~ng thu+o+`ng ddu+o+.c nhu+~ng ngu+o+`i giu'p vie^.c nha` to^i du`ng dde^? ke^u to^i\. Ngu+o+`i ngoa`i i't ai bie^'t ddie^`u na`y\. O^ng tha^`y Tu+o+'ng na`y la` ai? Ta.i sao la.i ke^u ddu'ng te^n "cu'ng co+m" cu?a to^i? 

Tha^`y Tu+o+'ng cu+o+`i: 

- Trung Ta' du`ng gi`? 

To^i la('c dda^`u: 

- Ca?m o+n o^ng, to^i kho^ng kha't. O^ng cu+' go.i to^i la` Mo~ ddu+o+.c ro^`i\. Ca^'p ba^.c chi? du`ng trong qua^n ddo^.i\. Nhu+ng... 

- Nhu+ng cha('c "ca^.u Mo~" nga.c nhie^n khi to^i bie^'t ca'i te^n na`y? 

- DDu'ng va^.y, to^i chu+a nha^.n ra ddu+o+.c la` dda~ ga(.p o^ng o+? dda^u! 

Tha^`y Tu+o+'ng no'i: 

- Ca^.u kho^ng nha^.n ddu+o+.c to^i, chu+' to^i nha^.n ddu+o+.c ca^.u ngay tu+` ho+n mu+o+`i na(m tru+o+'c. Co' ddie^`u, tha^'y ca^.u la` si~ quan, la.i la` con cu. Cu+?, ne^n kho^ng da'm vo+'i cao\. Tho^i dde^? to^i no'i cho ca^.u ro~: To^i chi'nh la` Ngo.c Lo` Re`n o+? la`ng Phu'c DDie^`n dda^y\. 

To^i vui mu+`ng na('m cha(.t ba`n tay cu?a o^ng, nhi`n ky~ khuo^n ma(.t o^ng. Pha?i ro^`i, ddu'ng la` "anh Ngo.c" nga`y xu+a, ddo^i la^`n tu+`ng theo o^ng ba'c ruo^.t dde^'n tha(m tha^`y to^i\. Ca'i "anh Ngo.c" thu+o+`ng bi. ngu+o+`i ddo+`i no'i le'n la` "ddie^n ddie^n", vi` tha^'y anh mo+? lo` re`n, la`m tho+. re`n, kho^ng tu+o+ng xu+'ng vo+'i gia the^' theo quan nie^.m ho^`i ddo'! No'i te^n thi` to^i nha^.n ra ddu+o+.c, ne^'u ga(.p ngoa`i ddu+o+`ng thi` cha('c to^i ddi luo^n: 

- O^ng Ngo.c, to^i tha^.t kho^ng ngo+` ddu+o+.c ga(.p la.i o^ng. Nhu+ng tha^`y to^i kho^ng pha?i la` cu. Cu+?, cha('c o^ng nho+' la^`m ro^`i! O^ng Ngo.c nhu'n vai: 

- Ai cu~ng nghi~ cu. nha` chi? la` mo^.t tha^`y thuo^'c gio?i, nhu+ng Ba'c to^i, vi` cu~ng la` "cu+.u ddo^`ng chi'", ne^n ddu+o+.c bie^'t o^ng cu. la` ngu+o+`i tu+`ng lu+u la.c ta^.n Qua?ng Cha^u Loan be^n Ta`u la`m... ca'ch ma.ng trong to^? chu+'c mo^.t DDa?ng pha'i quo^'c gia\. Ba'c to^i co`n bie^'t o^ng cu. ddo^~ cu+? nha^n a^n khoa A^'t Ma~o 1915, tu+'c khoa thi cuo^'i cu`ng cu?a trie^`u Nguye^~n, ro^`i kho^ng chi.u ho+.p ta'c vo+'i Ta^y, bo? xu+' ddi xa\. Cuo^'i na(m 1930, vi` nhu+~ng ba^'t ddo^`ng cu?a to^? chu+'c, cu. a^?n danh ta.i Kim So+n, tra'nh ddu+o+.c con ma('t to` mo` cu?a nha` ca^`m quye^`n so+? ta.i\. Nho+` va^.y to^i mo+'i co' di.p tha'p tu`ng o^ng ba'c, la^u la^u qua tha(m cu.... 

To^i la('c dda^`u: 

- To^i tha^.t chu+a bao gio+` nghe gia phu. no'i chuye^.n na`y\. Do`ng ho. to^i chi? co' cu. co^' ddo^~ tie^'n si~ dde^'n ddo+`i ca'c ba'c to^i va` tha^`y to^i, dda^u co' ai ddo^~ dda.t gi`? 

DDe^'n lu+o+.t o^ng Ngo.c la('c dda^`u: 

- Cha('c la` ho^`i ddo' ca^.u Mo~ co`n nho?, o^ng cu. chu+a no'i vo+'i ca^.u ddo' tho^i\. Nhu+ng to^i kho^ng la^`m dda^u\. 

To^i nhi`n la.i o^ng: 

- Ro^`i la`m sao o^ng la.i tro+? tha`nh tha`y Tu+o+'ng no^?i danh nhu+ nga`y nay? 

Sau dda^y la` nhu+~ng lo+`i ta^m su+. cu?a o^ng Ngo.c: 

- No^?i danh thi` kho^ng da'm, nhu+ng cu~ng kie^'m a(n nhi` nha(`ng. Co`n ta.i sao la`m nghe^` na`y thi` la` ta.i to^i muo^'n la`m. Lu'c co`n o+? que^ nha`, ca^.u co' nho+' be^n la`ng Nhu+ DDo^., co' anh B. anh DD. con nha` gia^`u kho^ng? The^' ma` anh B. quay ra la`m tha^`y tu+o+'ng. Anh ta dda~ ke? le^n bu+'c tu+o+`ng tru+o+'c nha` ha`ng chu+~: "- Muo^'n xem: - Ti`nh duye^n tha^'t vo.ng, co^ng danh la^.n dda^.n, su+. nghie^.p tan ta`nh" - Xin mo+`i va`o nha`. 

DDa^`u tie^n to^i cho la` anh cha`ng na`y ho+i ddie^n. Nhu+ng sau khi nghi~ la.i, tha^'y anh ta co' ly'. Ti`nh duye^n kho^ng tha^'t vo.ng, co^ng danh kho^ng la^.n dda^.n, su+. nghie^.p kho^ng tan ta`nh... thi` dda^u co' ai ddi coi bo'i la`m gi`. Ne^n sau ddo', to^i vo^ nha` anh ta, coi mo^.t que?. Ngo+` dda^u anh ta tu+` cho^'i tha(?ng thu+`ng:

- Tha('ng Ngo.c Lo` Re`n! Kho^ng xem cho ma`y! 

To^i ngo+' ngu+o+`i: 

- Ta.i sao? 

Anh B. no'i do~ng da.c: 

- Ta.i ma`y la` ngu+o+`i quen.! Ma` tao thi` ddang bi.p thie^n ha. dde^~ la^'y tie^`n. Nguye^n ta('c cu?a tao la` kho^ng bi.p ngu+o+`i quen, va^.y tho^i\. Ma`y ve^` ddi!

To^i na`i ni?:

- Nhie^`u ngu+o+`i khen anh ddoa'n hay la('m. Nha^.n to^i la`m dde^. tu+? ddu+o+.c kho^ng? Xin ddo'ng ho.c phi' vu+`a y'... tha^`y! 

DDa^`u tie^n, anh ta kho^ng chi.u, nhu+ng sau ddo' tha(`ng DD., em trai cu?a anh, no'i chen va`o: 

-Nha^.n ddi anh, em cu~ng ho.c vo+'i anh Ngo.c nu+~a! 

The^' la`, sau ddo', to^i nha^.n ddu+o+.c ba`i ho.c vo+~ lo`ng. To^i co`n nho+' ma~i, ddo' la` mo^.t ba`i ho.c vui, nhan dde^`: Nha^.p mo^n, pha?i bie^'t ta^m ly' - nha^'t la` ddo^'i vo+'i phu. nu+~, pha?i bie^'t lu+.a lo+`i ma` no'i\. Ta co' ca^u: Lo+`i no'i cha(?ng ma^'t tie^`n mua, Lu+.a lo+`i ma` no'i cho vu+`a lo`ng nhau\. Co' nhie^`u su+. vie^.c cha(?ng ca^`n la`m tha`y bo'i cu~ng ddoa'n tru'ng pho'c. Vi' du.: mo+'i sa'ng ba?nh ma('t, chi. ta dda~ ho^'i ha? dda^.p cu+?a nha` tha`y bo'i\. Va^.y thi` chi. ta ga(.p chuye^.n gi` ma` ga^'p va^.y? Di~ nhie^n co' the^? la` dde^m qua, nha` chi. bi. ma^'t tro^.m. Cu~ng co' the^? la` ngu+o+`i nha` cu?a chi. (o^ng cho^`ng cu?a chi. , con trai, con ga'i chi.) bo? ddi ca? dde^m, co+` ba.c hay trai ga'i gi` dda^y\. Mi`nh lu+.a lo+`i do` y' tru+o+'c cho cha('c a(n. Co' the^? ba('t dda^`u:

- Chi. la`m gi` ma` ddi xem bo'i so+'m qua' va^.y? Bi. ma^'t tro^.m a`? Ne^'u\... tha'nh cho a(n lo^.c thi` qua? nhie^n la` chi. ta vu+`a bi. ke? gian o^m ma^'t mo+' ddo^`. Ma('t chi. ta se~ mo+? to le^n, tha'n phu.c:

- Tro+`i! Sao tha^`y ddoa'n hay qua' va^.y?

Ne^'u ca^u do` y' no'i tre^n kho^ng a(n tie^`n, thi` the^m ngay, khi kho^ng tha^'y chi. ta pha?n u+'ng thua^.n lo+.i: 

- Tho^i, la.i o^ng Xa~ bo? nha` ddi dda'nh che'n ca? dde^m ro^`i! Ne^'u ca' ca('n ca^u thi` se~ nghe, vi' du.: 

- DDa'nh che'n co`n kha'. O^ng a^'y co' con na`o da^'u o+? dda^u ddo', to^i chu+a ti`m ra\... 

Mo+'i nghe ba`i ho.c vo+~ lo`ng, to^i dda~ "me^'t" o^ng tha^`y DD. ngay\. Sau na`y, nghe^` da.y nghe^`, la.i mua sa'ch chuye^n mo^n ve^` nghie^`n nga^~m. To^? dda~i thi` cu~ng kho^ng dde^'n no^~i na`o\... No'i dde^'n dda^y, o^ng Ngo.c ngu+ng la.i\. O^ng ha. gio.ng: - Nhu+ng, thu' thie^.t vo+'i ca^.u Mo~, coi bo'i chi? la` nghe^` ngu.y trang - tuy cu~ng co' ddo^`ng ra, ddo^`ng va`o\. Nhu+ng to^i la`m nghe^` na`y la` co' mu.c ddi'ch. 

- O^ng la`m vie^.c cho chi'nh quye^`n ? 

- Kho^ng! Tin ca^.u ne^n to^i thu' thie^.t, co^ng vie^.c chi'nh cu?a to^i la` lo^.t ma(.t na. nhu+~ng te^n Co^.ng Sa?n na(`m vu`ng. Nghe^` na`y cho to^i nhie^`u co+ ho^.i\. Cha('c la` ca^.u kho^ng the^? ngo+` la` ca? nha` to^i, cha me. to^i, anh trai to^i dde^`u tu+? na.n do "DDo^.i Ca?i Ca'ch Ruo^.ng DDa^'t" tu+` Nghe^ Ti~nh ra, pha't ddo^.ng dda^'u to^', gie^'t he^'t. Chi? co' ma^'y sa`o ruo^.ng hu+o+ng ho?a kho^ng tru+.c canh ma` "chu'ng no'" gie^'t ca? nha` to^i\. Ca^.u nghi~ coi, nha` gia^`u co', ddi.a chu? thu+' thie^.t, ai la.i cho con la`m tho+. re`n bao gio+`!...

To^i cu'i dda^`u: 

- Xin chia buo^`n vo+'i o^ng! 

O^ng Ngo.c no'i tie^'p: 

- Ca?m o+n ca^.u\. Ne^'u to^i kho^ng theo ma^'y o^ng Cha ddi Ha?i Pho`ng dde^? xuo^'ng ta`u va`o Nam, tho+`i ha.n cuo^'i cu`ng na(m 1955 thi` mo^.t na(m sau, trong "Ca?i Ca'ch Ruo^.ng DDa^'t", cha('c cu~ng "ddi" ro^`i\. Cho ne^n ca? thu` nha`, ca? no+. nu+o+'c, khie^'n to^i ca(m bo.n Co^.ng Sa?n tha^'u xu+o+ng, kho^ng bao gio+` to^i ddo^.i tro+`i chung vo+'i chu'ng. La`m nghe^` na`y, to^i dda~ co' di.p giu'p co+ quan an ninh to'm ddu+o+.c ma^'y te^n mo+'i xa^m nha^.p, pha' hoa.i\. No'i co' Pha^.t Tro+`i chu+'ng gia'm, to^i tu+. nguye^.n la`m co^ng... qua? tho^i,chu+' kho^ng bao gio+` nha^.n tie^`n cu?a ca'c co+ quan an ninh. Cu~ng co' nhie^`u chuye^.n vui\. Khi na`o ca^.u ra?nh, ghe' to^i, mi`nh le^n nga~ tu+ Le^ Va(n Duye^.t - Phan DDi`nh Phu`ng cha`o co+`... ta^y mo^.t bu+~a, to^i se~ ke^? ca^.u nghe\... Tha^'y be^n ngoa`i dda~ he^'t mu+a, to^i ddu+'ng le^n tu+` gia~ o^ng Ngo.c: 

- Ca?m o+n ddo^`ng hu+o+ng cho tru' mu+a\.To^i pha?i tro+? la.i nha` o^ng ba.n, co`n cho+? con ve^` Phu' Tho.. Nha` to^i o+? so^' 18 Cu+ xa' Le^ DDa.i Ha`nh, khi na`o co' di.p ddi ngang qua, mo+`i o^ng va`o cho+i\. Ba` cu. to^i cha('c se~ ra^'t mu+`ng ddu+o+.c ga(.p la.i o^ng. 

O^ng Ngo.c tie^~n to^i khi co+n mu+a vu+`a du+'t: 

- Va^ng, nhu+ng bu+~a na`o ca^.u nho+' ghe' to^i\... 

To^i ca^`m tay o^ng Ngo.c: 

- Ye^n tri', o^ng tha^`y! 

Tha^`y Tu+o+'ng cu`ng to^i bu+o+'c ra ngoa`i: 

- Tha^`y ba` gi`! Ca^.u ve^` cho to^i gu+?i lo+`i tha(m ba` cu., "mo+. Mo~" va` ca'c cha'u\. Co' di.p to^i xin ghe' ca^.u\. 

- Thu+a gia`, ddo' la` la^`n cho't to^i ga(.p o^ng Ngo.c, tru+o+'c khi sa^.p tie^.m. Na`o ngo+` la` la^`n cuo^'i cu`ng. Tu+` bu+~a ddu+o+.c nghe ca^u chuye^.n... quye^'t tu+? cu?a o^ng Tha^`y Tu+o+'ng, to^i tha^.t vo^ cu`ng tra^n tro.ng va` thu+o+ng ca?m. Ho^m nay la.i ddu+o+.c nghe gia` cho bie^'t the^m nhie^`u chi tie^'t, to^i tha^.t ha^n ha.nh dda~ co' mo^.t ngu+o+`i cu`ng que^ anh hu`ng. To^i kho^ng bie^'t ra(`ng sau na`y co`n co' di.p ca^`m bu't nu+~a kho^ng. Ne^'u co`n, so+'m muo^.n gi` to^i cu~ng ghi la.i ca^u chuye^.n na`y, dde^? tu+o+?ng nie^.m o^ng Tha^`y Tu+o+'ng cu?a chu'ng ta, mo^.t thu+o+`ng da^n dda~ quye^'t lie^.t so^'ng che^'t vo+'i Co^.ng Sa?n. O^ng dda~ da`nh cho mi`nh mo^.t vie^n dda.n cuo^'i cu`ng dde^? tu+. xu+?, cha(?ng kha'c gi` mo^.t danh tu+o+'ng. 

(*) Te^n thanh kie^'m trong ta'c pha^?m cu`ng te^n cu?a Va(n Tuye^`n, mo^.t bu't hie^.u kha'c cu?a la~o tie^`n bo^'i Pha.m Cao Cu?ng.